Inleiding
Het Gelders Eiland ligt midden in het nationaal natuurgebied de Gelderse Poort en wordt aan alle kanten omgeven door water: de (Oude) Rijn met zijn rivierarmen, de Waal en Die Wild. Bewoners van het Gelders Eiland moeten altijd het water over om van het eiland af te komen. Een uniek gebied met rijnstrangen, uiterwaarden, grote rivieren en kleinere stromen. Genoeg stof voor een vaste rubriek in De Waordsman over de natuur in onze leefomgeving.

Carvium Novum
Tussen Lobith en Elten, aan de Eltenseweg, ligt een voormalig landbouwgebied van 65 ha groot, dat in het verleden ontkleid is en gebruikt is voor zand- en grindwinning. In de oudheid was dit een reliëfrijk gebied. In het landschap kun je nog steeds overblijfselen vinden van de Rijn, nu de Oude Rijn, die door dit landschap meanderde. Schepen voeren naar de Hanzesteden. Dit voormalig landbouwgebied heeft een nieuwe bestemming gekregen, een nat natuurterrein met struinstroken, fietspaden en fietsroutes en met een toeristische kern: Carvium Novum. Deze streek was zo’n 2000 jaar geleden belangrijk voor de Romeinen, waarbij de Rijn de noordelijke grens vormde van hun grote imperium.

Rijnstrangen-Natura 2000
Nu voert het water van de Oude Rijn via Pannerden naar Kandia. Dit gebied (Rijnstrangen) loopt vanaf de Tenagelwaard tot voorbij Kandia. Het heeft een lengte van veertien kilometer en is een belangrijk natuurgebied geworden met hoge natuurwaardes en is onderdeel van Natura 2000, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.
Er zijn veel Natura 2000-gebieden op het Gelders Eiland, die zijn aangewezen om bedreigde dier- en plantsoorten te beschermen en waar gepoogd wordt de biodiversiteit te vergroten.
Het gaat slecht met de Nederlandse natuur, maar in het kader van ‘ruimte voor de rivier’ doet de riviernatuur in het voormalige Rijnwaarden het goed. Ingrepen in de natuur hebben altijd gevolgen. Zo is het waterpeil in het oostelijke Rijnstrangengebied, waar Carvium Novum ligt, verhoogd. Dat heeft als nadeel dat de aanleg van een grootschalig rietmoeras, zoals dat oorspronkelijk gepland was, moeilijk is. Sinds de provincie Gelderland de Natura 2000-gebieden heeft bepaald, is Staatsbosbeheer overgegaan naar een actief natuurbeheer. Dat betekent: wilgen verwijderen, riet aanplanten en drempels en stuwen aanbrengen om de waterstanden te beheren, zodat de dynamiek terugkomt.

Stichting Natuurpark
Ten behoeve van het beheer en de inrichting van dit natuurgebied is een stichting in het leven geroepen, de Stichting Natuurpark, waarvan ik bestuurslid ben. De stichting, die financieel wordt ondersteund door een van de directeuren van Wezendonk BV, Wiely Albers, kreeg de kans om van een intensief landbouwgebied een extensief gebied te maken. In het verleden werd er mest geïnjecteerd en raaigras ingezaaid. Er werd begonnen met het verschralen van de gronden, wat betekent: maaien, afvoeren, maaien. Het zal een proces van jaren gaan worden om de bodem te ontdoen van de veel te veel stikstof die er was opgebracht

Gerealiseerde projecten
Zo is er aan de rand van het park een fietspad gerealiseerd. Dit ‘nieuwe’ fietspad wordt veelvuldig gebruikt als uitloopgebied voor de inwoners van Lobith, het is opgenomen in diverse fietsroutes en het maakt tegenwoordig deel uit van de Pieterpad route. Ten behoeve van de vele wandelaars en fietsers hebben we doorkijkjes gemaakt in het riet. Langs de Eltenseweg zijn 8000 inheemse struikjes aangeplant, die dienen als voedsel en schuilplekken voor allerhande vogels en goed zijn voor de biodiversiteit.

Plannen voor de toekomst
Momenteel wordt eraan gewerkt om het zicht op de plas vanaf de Eltenseweg te herstellen door het verwijderen van de melde, die twee meter hoog staat en andere planten verdringt. Omdat het grote rietmoeras niet gerealiseerd kan worden, wordt nu gedacht aan vogeleilanden. Wel komt er in het zuidelijk gedeelte een moerasbos dat ingericht gaat worden als broedplaats. We hebben een groep vrijwilligers van twintig personen die op maandagochtend in Carvium Novum aan de slag is. Er zijn allerlei ideeën om de biodiversiteit te verbeteren, bijvoorbeeld door het aanleggen van verbindingen met de Mars en Oude Rijn. Door deze verbindingen zal de biodiversiteit toenemen en komt er een uitwisseling van soorten, wat de flora en fauna ten goede komt.
Afgelopen jaar was het extreem nat, goed voor de ingeplante struiken, maar de grassen en kruiden zijn flink gegroeid Zonder beheer zou alles dicht gaan groeien met wilgen, bramen en brandnetels. Er is veel te doen en niet altijd lukt alles. Maar veel werkt wel! Het afgelopen jaar zijn de zeldzame roerdomp en grote karekiet al waargenomen. De ijsvogel heeft vlak naast het fietspad een broedplaats gehad. Omdat bewoners zien dat er daadwerkelijk wat gedaan wordt aan beheer, neemt de betrokkenheid toe, wat leidt tot minder zwerfvuil. Ga er eens een keertje kijken en geniet van het landschap om je heen.